Lễ công bố Hội An thành phố sáng tạo toàn cầu

Với quan điểm định hướng chiến lược của thành phố là Xây dựng Hội An - thành phố sáng tạo trên nền tảng kế thừa, bảo tồn và phát huy các giá trị mới cho sự phát triển bền vững và đa chiều. Coi sáng tạo là nguồn lực thúc đẩy sự phát triển của thành phố, có sự tham gia tích cực của cộng đồng, người dân, doanh nghiệp; gắn hoạt động sáng tạo với phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn. Đặc biệt đã phát huy thương hiệu, khẳng định vị thế để góp phần thúc đẩy các lĩnh vực khác cùng phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

Xác định tầm quan trọng trong thực hiện nhiệm vụ thời gian đến, Thành phố tổ chức nhiều buổi Hội thảo, tọa đàm, tham khảo ý kiến của các chuyên gia tư vấn, của các cơ quan, ban ngành địa phương và ban hành Đề án số: 1956/UBND ngày 12/7/2024 về việc Xây dựng Hội An thành phố sáng tạo giai đoạn 2024-2027 định hướng đến 2030, Hội đồng nhân dân thành phố cũng đã ban hành Nghị quyết thống nhất thông qua. Đề án ra đời là cơ sở khung, nền tảng để xây dựng và xác định chiến lược và kế hoạch dài hạn nhằm phát huy hiệu quả, vai trò là thành phố sáng tạo UNESCO.

Phố cổ Hội An 

Thực hiện có hiệu quả các nội dung sáng kiến đã cam kết

Khi chính thức gia nhập mạng lưới, Thành phố Hội An bắt tay thực hiện các sáng kiến cấp địa phương và quốc tế. Qua 1 năm triển khai thực hiện, bước đầu đã đạt được kết quả khả quan, giúp giá trị truyền thống của địa phương thăng hoa, góp phần thực hiện các mục tiêu của mạng lưới thành phố sáng tạo toàn cầu đề ra.

Làng rau Trà Quế Hội An

Việc thực hiện các sáng kiến cấp địa phương, đối với sáng kiến “Mộc Kim Bồng - Khơi nguồn sáng tạo” đã được thành phố triển khai thực hiện một cách bài bản, chặt chẽ. Trong quá trình thực hiện, đã gắn kết với các dự án, kế hoạch đã sẵn có như đề án “Phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn giá trị văn hóa bản địa và hệ sinh thái tự nhiên tại Làng mộc Kim Bồng”, Đề án “Xây dựng Làng quê - Làng nghề sinh thái xã Cẩm Kim” để tranh thủ nguồn lực thực hiện sáng kiến một cách hiệu quả. Năm 2024, “Mộc Kim Bồng - Khơi nguồn sáng tạo” đã hoàn thành một số nội dung quan trọng như đầu tư cơ sở vật chất khang trang, nhà đón tiếp, nhà trưng bày… đã đưa vào phục vụ, cải tạo cảnh quan, kiến trúc nghệ thuật, các khu chế tác mộc được chỉnh trang và quy tụ được nhiều thợ thủ công cùng tham gia. Đặc biệt, đã phát triển mô hình du lịch học tập cộng đồng làng quê - làng nghề sinh thái; tổ chức khai thác tuyến tham quan Làng mộc Kim Bồng, chú trọng nâng cao chất lượng các lễ hội dân gian, các sự kiện văn hoá như Lễ giỗ tổ nghề mộc, Ngày hội Làng nghề mộc Kim Bồng, Nét hoa Nghề Hội An ….bước đầu đã tạo được sinh khí và góp phần cải thiện sinh kế, tạo điều kiện cho bà con gắn bó với nghề thủ công truyền thống.

Thiếu nhi Hội An với các làng nghề truyền thống

Đối với dự án “Ươm mầm tài năng sáng tạo trẻ”, nội dung này luôn được thành phố chú trọng và thực hiện có chiều sâu. Thành phố đã tập trung nâng cao chất lượng và đổi mới hình thức truyền dạy tại các trường THCS, chú trọng tập hợp các em thiếu nhi có năng khiếu để tiến tới thành lập CLB hát dân ca trong trường học trong thời gian đến, truyền cảm hứng cho cá em thiếu niên yêu thích, phát huy tài năng và gắn bó với lĩnh vực này. Bởi vì, đây là nguồn lực nòng cốt bổ sung cho nguồn lực nghệ sỹ, nghệ nhân dân gian tại thành phố.

Đồng thời, duy trì thường xuyên lớp học hát dân ca hằng đêm tại khu phố cổ dành cho thiếu nhi và du khách tham gia trải nghiệm. Đặc biệt, thành phố vẫn duy trì việc mở các lớp dạy hát dân ca, múa dân gian, hội hoạ cho thiếu nhi thành phố trong dịp hè, thu hút hơn  900 em học sinh tham gia; tổ chức các hội thi, hội diễn để các em có môi trường thể hiện, phát huy năng khiếu của mình. Ngoài ra Thành phố phối hợp với các đơn vị, doanh nghiệp tổ chức các hoạt động sáng tạo dành cho các em thiếu nhi: Trại sáng tác mẫu gốm “Làng gốm quê em”; Trại sáng tác tranh “Sắc màu tuổi thơ”; Đêm nhạc Giai điệu Acoustic; …nhằm ươm mầm tài năng thực hành sáng tạo trên lĩnh vực này.

Khai trương tuyến tham quan Làng mộc Kim Bồng, Hội An

Việc thực hiện sáng kiến “Hội An - Sáng tạo trong Không gian Kỹ thuật số”, bước đầu Thành phố đã triển khai thực hiện các nhiệm vụ như: tổ chức buổi tọa đàm “Hội An - Làng nghề lên số” nhằm kết nối các nhà quản lý, các chuyên gia, doanh nghiệp, nâng cao nhận thức về giá trị của danh hiệu Thành phố sáng tạo của UNESCO, cung cấp, hỗ trợ kiến thức về chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ để tối ưu chuỗi giá trị làng nghề thuộc địa phương, hướng dẫn cho các doanh nghiệp, các chủ cơ sở sản xuất cách thức vận dụng công nghệ số để giới thiệu quảng bá sản phẩm và đưa sản phẩm thủ công lên sàn thuơng mại điện tử.

Đặc biệt, ý tưởng tổ chức Toạ đàm Hội An - Làng nghề lên số, được nhận Giải thưởng Kotler Awards Việt Nam 2024 -  một giải thưởng có uy tín về lĩnh vực Marketing, truyền thông. Ngoài ra, Thành phố xây dựng bộ nhận diện thương hiệu và marketing điện tử trong quảng bá tiêu thụ sản phẩm thủ công, xây dựng phần mềm quản lý dữ liệu sản phẩm, hỗ trợ xây dựng trang thông tin điện tử cho các cơ sở. Tiếp tục gia hạn đăng kí các nhãn hiệu tập thể Đèn lồng Hội An, gốm Thanh Hà, mộc Kim Bồng.

Hội An tham gia hội nghị thường niên Mạng lưới các thành phố sáng tạo UNESCO tại Bồ Đào Nha

Về các sáng kiến cấp quốc tế, năm 2024, thành phố đã triển khai thực hiện hiệu quả dự án “Ngôi nhà sáng tạo Hội An”, Thành phố đã tạo mọi điều kiện để thu hút các nghệ sĩ, chuyên gia sáng tạo trên nhiều lĩnh vực đến giao lưu, biểu diễn nổi bật như: nghệ sĩ Violin Maestro Vilmos Oláh (đến từ Hungary) chương trình giao lưu, biểu diễn của đoàn Hợp xướng thiếu nhi Jeong-Gwan (Hàn Quốc), chương trình biểu diễn của Sahaja Yoga Việt Nam và các nghệ sĩ Ấn Độ tại Hội An. Đặc biệt, thành phố đã tạo điều kiện cho Công ty Arabesque tổ chức vở diễn Múa “Rơm” trên cánh đồng lúa Hội An đã tạo nên một sản phẩm văn hóa-du lịch đặc trưng cho làng quê Hội An, góp phần lan tỏa các giá trị sáng tạo và khẳng định Hội An là vùng đất thu hút các chuyên gia, nghệ sĩ, nhà sáng tạo đến làm việc và định cư.

Nghệ sĩ Violin Maestro Vilmos Oláh (đến từ Hungary) biểu diễn tại Hội An

Hiện nay, Thành phố đang tiến hành triển khai thực hiện 02 sáng kiến quốc tế đã đăng ký tại Hồ sơ đó là tổ chức Lễ hội đèn lồng quốc tế Hội An 2025 và Liên hoan nghệ thuật dân gian quốc tế Hội An dự kiến diễn ra vào năm 2027.

 Trong năm 2024, các giá trị văn hoá sáng tạo luôn được chú trọng và nâng tầm, các cuộc hội nghị, hội thảo, toạ đàm, các lớp truyền nghề, hướng dẫn công nghệ mới, các chương trình sự kiện trình diễn nghệ thuật văn hoá sáng tạo …luôn lựa chọn Hội An là nơi tổ chức hoặc phối hợp triển khai thực hiện, điều này đã làm cho các giá trị văn hoá sáng tạo Hội An có điều kiện phát huy và phát triển bền vững. Thành phố đã phối hợp với tổ chức UN-Habitat và các đơn vị liên quan triển khai dự án “Thúc đẩy đổi mới sáng tạo của giới trẻ và cộng đồng vì phát triển đô thị bền vững”, phối hợp với Văn phòng UNESCO tại Hà Nội tập huấn chuyên đề “Đổi mới sáng tạo trong quy trình đóng gói và trình bày sản phẩm” cho các cơ sở sản xuất sản phẩm thủ công” với sự hướng dẫn của các chuyên gia đến từ Nhật Bản…Các lớp thu hút đông đảo nghệ nhân, thợ thủ công tham gia hưởng ứng. Có được kết quả này cũng là nhờ vào giá trị Thành phố sáng tạo mang đến.

Làng rau Trà Quế nhận giải thưởng Làng du lịch tốt nhất năm 2024 của UN Tourist

Lan toả và phát huy các giá trị sáng tạo 

Sau khi chính thức gia nhập mạng lưới, thành phố đã tích cực cụ thể hóa các sáng kiến, trên cơ sở các giá trị văn hoá truyền thống của địa phương, qua đó đã lan toả và phát huy các giá trị sáng tạo. Đặc biệt, Làng rau Trà Quế được Tổ chức Du lịch Liên Hợp Quốc (UN Tourism) vinh danh Làng du lịch tốt nhất năm 2024. Đây cũng là kết quả ghi nhận những nỗ lực trong việc gìn giữ các giá trị văn hóa bản địa, nghề thủ công truyền thống, nếp sống, nếp sinh hoạt lâu đời, sự sáng tạo và chú trọng phát triển các loại hình du lịch - dịch vụ mang tính cộng đồng, bền vững của địa phương .

Không gian sáng tạo Xưởng tái sinh Hội An

 Các nghệ nhân, thợ thủ công Hội An có điều kiện tiếp cận với công nghệ, với các thị trường mới, có cơ hội giao lưu học hỏi để phát triển nghề, nổi bật như: nghệ nhân Trương Tấn Thọ đạt giải nhất tại cuộc thi thiết kế đèn lồng quốc tế tại Hà Nội, nghệ nhân Võ Tấn Tân, Huỳnh Sướng đã đạt giải ba tại Hội thi sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam năm 2024 do Bộ NN-PTNT tổ chức và có nhiều tác phẩm mời tham dự trưng bày triển lãm tại các sự kiện thiết kế sáng tạo nổi tiếng trong cả nước, nghệ nhân Lê Ngọc Thuận đã tổ chức hơn 8 cuộc triển lãm sản phẩm nghệ thuật thủ công trong và ngoài nước, trong đó có 02 triển lãm ở Milan, Ý và Geneve Thụy Sỹ. Đây là kết quả tuyệt vời của các nghệ nhân thủ công Hội An, qua đó, tạo điều kiện cho các cơ sở sản xuất thủ công, các nghệ nhân, thợ giỏi trao đổi giao lưu chia sẻ nghề và định hướng phát triển sản phẩm tại đơn vị phù hợp với thị trường.

Không gian sáng tạo Làng Củi lũ Hội An

Bên cạnh đó, các hoạt động giao lưu, kết nối chuyên gia sáng tạo với sự tham gia của các họa sĩ, nghệ nhân trong thiết kế sản phẩm handmade, chế tác các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, quà lưu niệm, trưng bày các sản phẩm tái chế của Xóm thủ công Hội An, các bộ sưu tập có giá trị như mắt cửa, biển hiệu xưa của Nhà sưu tầm Bảo Ly… tạo nên không gian hội tụ văn hóa và sáng tạo độc đáo để nhân dân và du khách khám phá và tiếp cận sâu hơn với văn hóa Việt nói chung và Hội An nói riêng.

Không gian sáng tạo Taboo Bamboo Workshop

Các hoạt động của các không gian sáng tạo, nghệ nhân, thợ thủ công cũng diễn ra nhộn nhịp, rộng khắp, nổi bật là Không gian sáng tạo Làng củi lũ, cơ sở tre Taboo, Xưởng Tái sinh ,Vườn giấy Việt, Công viên Đất nung Thanh Hà, Không gian làng nghề Gốm Thanh Hà, mộc Kim Bồng, các cơ sở sản xuất đèn lồng, cơ sở may thêu, làm đồ da thủ công, sản xuất hàng thủ công từ vật liệu tái chế của Cửa tiệm Hạnh Phúc.

Đặc biệt khi Hội An gia nhập mạng lưới các thành phố sáng tạo, tại Hội An có sự ra đời của không gian sáng tạo mới đó là Xóm thủ công hiện đang xây dựng và phát triển. Tất cả các hoạt động của các không gian sáng tạo trên địa bàn thành phố thu hút đông đảo du khách tham gia trải nghiệm, tạo việc làm cho hàng ngàn lao động, đặc biệt những người yếu thế như phụ nữ, người khuyết tật… góp phần phát triển kinh tế -xã hội tại địa phương.  Ngoài ra, trong năm 2024, thành phố cũng đã nỗ lực lập hồ sơ đề nghị nghị xét công nhận là nghề truyền thống tỉnh Quảng Nam, gồm nghề: May đo Hội An, Cao lầu Hội An, Đèn lồng Hội An, Bắp nếp Cẩm Nam, Chiếu cói Kim Bồng.

Làng gốm Thanh Hà Hội An

 Đặc biệt, lĩnh vực văn hóa - sáng tạo thủ công và nghệ thuật dân gian Hội An được các tổ chức trong và ngoài nước quan tâm, mời tham gia giới thiệu.  Có thể kể đến như: chương trình “Sắc thái văn hóa Hội An” tại Bảo tàng dân tộc học Việt Nam; “Đêm Hội An tại Sakai” và tham gia Lễ hội Việt Nam tại Osaka (Nhật Bản); tham gia Lễ hội múa mặt quốc tế Andong (Hàn Quốc). Đặc biệt  chương trình nghệ thuật truyền thống Hội An được mời biểu diễn phục vụ du khách tại Nhà ga quốc tế, sân bay Quốc tế Đà Nẵng với tần suất 8 buổi/1 tháng và liên tục kéo dài từ năm 2023 đến nay, thu hút đông đảo hành khách quốc tế dự xem và đánh giá cao, nguồn thu từ hoạt động cũng góp phần tăng thu nhập cho anh chị em nghệ sĩ.

Hội An tham dự Lễ hội múa mặt nạ quốc tế An Đông, Hàn Quốc

Cùng với đó, thành phố Hội An cũng nỗ lực tham gia các diễn đàn, hội nghị quốc tế do UNESCO tổ chức; mở rộng quan hệ giao lưu, học hỏi với các thành phố thành viên trong mạng lưới thành phố sáng tạo của UNESCO trên lĩnh vực Thủ công và Nghệ thuật dân gian như Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc, CHLB Đức, Trung Quốc, Thái Lan...; thông qua đó quảng bá hình ảnh Hội An, đồng thời kết nối, mở ra nhiều cơ hội hợp tác trên lĩnh vực văn hóa, du lịch, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

  Định hướng trong thời gian đến.

Ngoài những kết quả đạt được qua 01 năm gia nhập mạng lưới, thành phố cũng gặp nhiều khó khăn vướng mắc trong quá trình thực hiện. Việc thu hút nguồn nhân lực trên lĩnh vực nghệ thuật dân gian, nhất là các loại hình diễn xướng dân gian như Hò khoan đối đáp, hát Bả Trạo, Hát Bội …rất khan hiếm, hầu như khó tìm kiếm được nguồn nhân lực tham gia và theo đuổi. Công tác đào tạo nghề, truyền nghề và thu hút lao động tham gia nghề còn gặp nhiều khó khăn. Cơ sở hạ tầng tại các làng nghề chưa được đầu tư hoàn thiện, đồng bộ, nhất là hệ thống xử lý môi trường, nguyên vật liệu khan hiếm. Các sản phẩm của các nghề, làng nghề truyền thống tuy có đổi mới sáng tạo nhưng chưa phong phú, đa dạng. Bao bì, nhãn mác của sản phẩm chưa được cơ sở quan tâm đầu tư. Tiếp cận và quảng bá sản phẩm trên các nền tảng số còn hạn chế, vẫn còn phụ thuộc nhiều vào hoạt động du lịch tại địa phương.\

Rừng dừa Cẩm Thanh, Hội An

Trong thời gian đến, Thành phố tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức của toàn xã hội về Mạng lưới các thành phố sáng tạo trên thế giới, các sáng kiến và mục tiêu hướng đến của thành phố Hội An, xây dựng thành phố sáng tạo dựa trên nguồn lực sáng tạo của con người và chiều sâu văn hóa để phát triển kinh tế xã hội một cách bền vững, phù hợp với các mục tiêu, chương trình của UNESCO. Tăng cường công tác giao lưu kết nối, học tập kinh nghiệm về xây dựng Thành phố sáng tạo với các thành phố thuộc các quốc gia trong Mạng lưới UCCN để phát triển lĩnh vực văn hóa sáng tạo của Hội An, nghiên cứu tiếp nhận áp dụng phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội - văn hóa và định hướng phát triển của Hội An.

Phát huy hơn nữa các Không gian sáng tạo tại thành phố để thu hút cộng đồng cùng tham gia vào hoạt động sáng tạo tại địa phương. Thực hiện tốt việc bảo tồn và phát triển nghề, làng nghề truyền thống, trọng tâm phát triển sản phẩm gắn với du lịch, nhất là du lịch làng quê, làng nghề sinh thái, du lịch cộng đồng, trải nghiệm…một cách hiệu quả, đồng bộ, gắn kết giữa các ban, ngành, địa phương có liên quan.

Không gian sáng tạo Nhà biểu diễn Nghệ thuật cổ truyền Hội An

Việc trở thành thành viên chính thức của Mạng lưới các Thành phố sáng tạo (UCCN) mang ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với mục tiêu nâng cao vị thế và xây dựng hình ảnh mới, hấp dẫn cho Hội An. Đồng thời, mở ra nhiều cơ hội để Thành phố phát triển mạnh mẽ ngành công nghiệp văn hóa, dựa trên nền tảng các giá trị văn hóa truyền thống và tài nguyên sẵn có, tiếp nối mạch nguồn của một thành phố di sản, đồng thời khẳng định vị thế là một thành phố sáng tạo toàn cầu.

Bài chòi Hội An

Và đây cũng chính là nền tảng vững chắc để Thành phố phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, đặc biệt trong các lĩnh vực thủ công mỹ nghệ và nghệ thuật biểu diễn, thông qua tri thức và nhân lực đã được bồi dưỡng qua nhiều thế hệ, kết hợp với những sáng kiến và cam kết khi gia nhập UCCN. Thành phố sáng tạo Hội An không chỉ tạo ra giá trị cho từng cá nhân mà còn đóng góp vào sự phát triển chung của xã hội, nuôi dưỡng tinh thần sáng tạo, khuyến khích đổi mới sáng tạo trong cộng đồng, bảo tồn tính đa dạng văn hóa, và nâng cao hiệu quả kinh tế, góp phần xây dựng một tương lai bền vững và đầy triển vọng. 

Bà Trương Thị Ngọc Cẩm

Giám đốc Trung tâm Văn hóa- Thể thao và Truyền thanh- Truyền hình Hội An