Câu đối Tết những điều mong ước và chúc tụng đầu xuân
- Thứ tư - 04/01/2012 14:28
- In ra
- Đóng cửa sổ này
“Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ; Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh”
Từ thuở xưa, ông cha ta đã xem câu đối Tết là một trong những biểu tượng báo hiệu xuân sang; Một trong sáu thứ tiêu biểu nhất của ngày Tết theo phong tục cổ truyền của dân tộc. Câu đối Tết không chỉ dùng để trang trí cho vui cửa vui nhà trong ba ngày Tết, mà thông qua những nét mực Tàu ghi trên giấy đỏ người ta còn gởi gắm bao điều chúc tụng, ước mong. Mong cho mưa thuận gió hòa, mong cho dân giàu nước mạnh và cầu mong một năm sức khỏe dồi dào, làm ăn phát đạt.Tết đến, đi dọc trên các ngả đường phố cổ, ta bắt gặp trước cửa những ngôi nhà dán nhiều câu đối Tết với ý nghĩa trong sáng, vui tươi, thể hiện tinh thần phơi phới, lâng lâng “Sơn thủy thanh cao xuân bất tận; Thần tiên lạc thú cảnh trường sinh” nghĩa là “Non nước thanh cao xuân chẳng tận; Thần tiên vui hưởng cảnh trường sinh”. Nhiều câu đối có nội dung chúc tụng phúc thọ an khang, vạn sự như ý: “Thiên tăng tuế nguyệt nhân tăng thọ; Xuân mãn càn khôn phước mãn đường” nghĩa là “Trời thêm năm tháng người thêm tuổi; Xuân đầy trời đất phước đầy nhà”. Hay câu mang ý nghinh xuân tiếp phước, cầu mong phát tài phát lộc, gặp vận phú quý vinh hoa: “Tân niên hạnh phúc bình an tấn; Xuân nhập vinh hoa phú quý lai” nghĩa là “Năm mới hạnh phúc bình an đến; Ngày xuân vinh hoa phú quý về”. Hay câu mong ước bình yên vô sự, tránh việc tai ương, được gia quan tấn tước “Trúc báo bình an tài lợi tấn; Mai khai phú quý lộc quyền lai” nghĩa là “Trúc báo bình yên tài lợi đến; Hoa mai đua nở lộc quyền lai”.
Ngày Tết, bàn thờ gia tiên bao giờ cũng được trang hoàng rực rỡ. Ngoài những lễ vật hương hoa trà quả, thường phải có một vài câu đối đỏ, một mặt là để trang trí cho bàn thờ thêm màu thêm vẻ, mặt khác thông qua câu đối người ta còn gởi gắm tấm lòng thành kính đến ông và tổ tiên, nguyện cầu nhận được sự phù hộ để con cháu dồi dào sức khỏe, làm ăn phát đạt, thăng quan tiến chức làm rạng rỡ tông môn: “Thụ thảo phùng xuân chi diệp mậu; Tổ tông tích đức tử tôn vinh” nghĩa là “Cây cỏ chào xuân cành lá thắm; Tổ tiên tích đức cháu con vinh”. Hoặc những câu có ý nghĩa giáo dục, mong ước cho con cháu luôn đoàn kết, tương thân tương trợ, kề vai sát cánh giúp đỡ lẫn nhau vượt mọi khó khăn để tạo dựng cuộc sống ngày càng phát triển và cùng đồng lòng tri ân tưởng nhớ cội nguồn tổ tiên: “Mộc xuất thiên chi do hữu bổn; Thủy lưu vạn phái tố tùng nguyên” nghĩa là “Cây chung ngàn nhánh sinh từ gốc; Nước chảy muôn dòng phát tại nguồn”. Đời trước mở đường, lớp sau kế tiếp phát huy nề nếp gia phong, gìn giữ bản sắc đó cũng là mong ước đầu xuân “Hữu khai tất tiên, minh đức viễn hĩ; Khắc xương quyết hậu, kế tự kỳ hoàng chi” nghĩa là “Lớp trước mở mang, đức sáng lưu truyền vĩnh viễn; Đời sau tiếp nối, phúc cao thừa kế huy hoàng”.
Đầu năm là điểm khởi đầu mọi sự, người ta tha hồ nguyện ước cầu mong. Nhà buôn mong được mua may bán đắt, sinh tài sinh lợi, vàng ngọc đầy nhà “Môn nghinh xuân hạ thu đông phước; Hộ nạp đông tây nam bắc tài” nghĩa là “Cửa đón xuân hạ thu đông phúc; Nhà tiếp đông tây nam bắc tài” hoặc câu “Tài nguyên quảng tấn lợi hanh thông; Ngũ phúc lâm môn vạn sự hưng” nghĩa là “Nguồn tài rộng mở lợi hanh thông; Ngũ phúc đến nhà muôn sự hưng”.
Ngoài những câu đối có nội dung dài, người ta còn dán những tờ xuân liên 4 chữ ở các cửa, tủ, rương, đồ đựng,... để cầu may, chúc phát tài phát lộc như “Kim ngọc mãn đường - vàng ngọc đầy nhà”; “Khai trương hồng phát - Mở hàng phát đạt”; “Hữu cầu tất ứn g- Cầu gì được nấy”;... Nhà nông thường mong ước thực tế hơn, họ chỉ mong sao cho mưa thuận gió hòa, hoa màu tươi tốt, mùa màng bội thu “Ngọc thụ quỳnh lâm chiêu xuân sắc; Tường phong thụy vũ khánh phong niên” nghĩa là “Cây cỏ tốt tươi chào xuân sắc; Gió nhuần mưa thấm bội thu năm”. Làm nông cốt ở cần kiệm, nếu chịu khó cần cù cày cấy thì sẽ được quanh năm lo ấm, chẳng phải nghĩ lo “Trì đường tích thủy tu phòng hạn; Điền địa cần canh túc dưỡng gia” nghĩa là “Ao sâu chứa nước do phòng hạn; Ruộng đất cần canh đủ dưỡng gia”. Và họ khuyên con cháu phải cố gắng học hành, chăm lo cần kiệm thì sẽ vinh hiển bản thân và rạng rỡ gia đình “Canh độc lưỡng đồ, độc khả vinh thân canh khả phú; Kiệm cần nhị chí, cần năng sáng nghiệm kiệm năng thành” nghĩa là “Nông học đôi đường, học sớm vinh thân nông sớm phú; Kiệm cần hai chữ, cần cù sáng nghiệp kiệm thành công”. Khuyên các chàng sĩ tử học trò hãy ra công gắng sức học tập mai sau gặp vận rồng mây, công danh đỗ đạt; trước là vinh hiển tấm thân, sau làm rạng rỡ tông môn được mở mày mở mặt với bàng quan thiên hạ “Thập niên song hạ vô nhân vấn; Nhất cử thành danh thiên hạ tri” nghĩa là “Mười năm đèn sách không ai hỏi; Thi trúng thành danh thiên hạ hay”.
Cảnh vật ngày xuân muôn màu ngàn vẻ, câu đối Tết cũng muôn vẻ ngàn màu; Câu đối không chỉ lắm màu lắm vẻ bởi những nét bút như phượng múa rồng bay, mà bản thân câu đối chứa đựng nhiều ý nghĩa cát tường cát khánh, đó là những lời cầu mong chúc tụng và đồng thời gởi gắm tâm tư, ước vọng của bao nhà, bao người trong những ngày thiêng liêng đầu năm mới. Cầu cho suốt năm sức khỏe dồi dào, tấn tài tấn lộc, mưa thuận gió hòa và quốc thái dân an “Hội tụy tinh linh địa; An hưởng thái bình thiên” - “Hội tụ đất anh linh; An hưởng cảnh thái bình”.