Xây dựng "Hội An - nhân tình thuần hậu": Phục hồi các giá trị "thanh lịch"

Việc triển khai đề án “Hội An - nhân tình thuần hậu” sẽ giúp khôi phục, bảo tồn những giá trị văn hóa tốt đẹp của vùng đất. Ảnh: VĨNH LỘC

Gạt “bụi” văn hóa

Những năm gần đây, do tác động của nhiều yếu tố, một bộ phận người dân, kể cả người địa phương khác đến kinh doanh buôn bán tại Hội An, có những biểu hiện và thái độ chưa tốt trong ứng xử, giao tiếp. Đã có những hành vi, phát ngôn không phù hợp, vi phạm nếp sống văn hóa văn minh đô thị, xa rời truyền thống thuần phong, mỹ tục giữa cộng đồng dân cư với nhau, giữa người dân với khách du lịch. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, ngoài tác động của đời sống xã hội hiện đại, du lịch phát triển cũng là một yếu tố ảnh hưởng đến lối sống và ứng xử của một bộ phận cư dân, nhất là giới trẻ. Ông Nguyễn Sự - nguyên Bí thư Thành ủy Hội An, người am hiểu và có nhiều tâm huyết với sự phát triển văn hóa địa phương khẳng định, việc triển khai đề án là cần thiết vì cái làm nên nếp sống Hội An, cái hồn của phố bao năm nay chính là con người, được biểu hiện qua cách ứng xử, nền nếp gia phong và chính điều đó đã toát lên cái chất của Hội An góp phần rủ rê, mời gọi khách đến.

Theo ông Võ Phùng - Giám đốc Trung tâm VH-TT TP.Hội An, cơ quan chủ trì đề án, đề án sẽ được thực hiện trong 2 năm (2017 - 2018), phạm vi triển khai khu vực 1 phố cổ thuộc 2 phường Minh An và Cẩm Phô, nội dung chủ yếu tập trung vào 4 hành vi ứng xử gồm: Ứng xử giữa con người (cá nhân) với chính mình, với con người, với gia đình và với xã hội. Đối tượng hướng tới là cư dân, cán bộ, công chức, người lao động ở cơ quan, công sở, doanh nghiệp; học sinh; người dân địa phương khác nhưng đang sinh sống, buôn bán, làm việc trên địa bàn triển khai đề án. Ngoài ra, để đạt mục tiêu “nhân tình thuần hậu”, TP.Hội An cũng lập ra bộ tiêu chí ứng xử gồm 10 điều, thuộc 3 nhóm (đạo đức, chấp hành luật giao thông, môi trường - buôn bán - xã hội). Trong đó có một số tiêu chí đáng chú ý, như: Dừng xe ngả mũ - nón cúi chào khi gặp đám tang; không cởi trần, mặc quần đùi, áo lót khi đi lại trong phố, khi tham gia buôn bán; không nói thách, buôn gian bán lận; không bấm còi, phóng nhanh, nẹt pô; không sử dụng đèn pha khi tham gia giao thông trên đường phố...

Phục hồi nếp sống xưa

Ông Nguyễn Đức Minh - nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Quản lý bảo tồn di sản văn hóa Hội An cho rằng, nói đến sự “thanh lịch”, ở Hội An thường được tách ra thành hai là “người thanh” và “cảnh lịch”. Trong đó, “người thanh” là người mang phong cách làm chủ bề thế, đàng hoàng có cách xã giao thân thiện dễ gần nhưng ẩn trong đó là sự cao sang của bề dày văn hóa; “cảnh lịch” là phản ánh đến môi trường sống, môi trường xã hội không ồn ào xô bồ, đảm bảo an ninh trật tự. “Người thanh cảnh lịch” trở thành khái niệm nhân sinh trên nền tảng truyền thống văn hóa có lớp lang, có trật tự cho một cộng đồng yên tâm sống, lao động xây dựng quê hương. Chính những yếu tố này đã tạo nên một phong cách sống rất Hội An, rất riêng không dễ gặp ở những nơi khác, đó là một “Hội An đất chật người đông - Nhân tình thuần hậu lá bông đủ màu”. Lá bông đủ màu để khẳng định mức độ hội tụ văn hóa, hàng hóa nhiều sắc màu, phong phú chủng loại, là cách giới thiệu khéo léo nhưng rất khái quát về một trung tâm đô thị - thương mại có tính quốc tế. Xây dựng “Hội An - nhân tình thuần hậu” cũng chính là phục hồi các giá trị thanh lịch của người Hội An xưa.

Có thể thấy, việc triển khai đề án trong khu phố cổ sẽ tạo xung lực cần thiết để bảo tồn, khôi phục nếp sống, lối sống thuần hậu của người dân trong những sinh hoạt đời thường, từng bước xây dựng hình ảnh Hội An đẹp hơn, quyến rũ hơn trong mắt khách. Đặc biệt, từ những thay đổi về phát ngôn ứng xử văn hóa văn minh sẽ giúp chống chọi, đẩy lùi những hành vi thiếu văn hóa, xa rời truyền thống thuần phong, mỹ tục của cộng đồng dân cư. Góp phần giáo dục thế hệ trẻ có thái độ tốt trong giao tiếp, ứng xử văn hóa với nhau, với cộng đồng, với môi trường và thế giới xung quanh.

Theo ông Võ Phùng, sẽ có những khó khăn nhất định khi triển khai đề án vì đây là quá trình thay đổi nhận thức của một cộng đồng, nhưng với những nền tảng về văn hóa, sự ủng hộ, hưởng ứng từ nhiều cấp ngành và người dân nên chắc chắn sẽ đạt được những thành công. “Người Hội An vốn đã mang trong mình truyền thống tốt đẹp nên một khi có điều kiện, môi trường phù hợp sẽ đủ năng lực để đáp ứng tốt các yêu cầu mà đề án mong muốn. Một lợi thế khác là quá trình tổ chức các hoạt động bảo tồn văn hóa vật thể và phi vật thể lâu nay đã giúp Hội An đủ kinh nghiệm để thực hiện cuộc vận động. Ngoài ra, nhân dân sống trên địa bàn phố cổ đã có nhận thức tốt về chung tay bảo tồn di sản thông qua các hoạt động và sự kiện văn hóa. Đặc biệt, nhiều nhà nghiên cứu văn hóa - du lịch, nhân sĩ… đều chung ý kiến mong chờ, kỳ vọng về Hội An sẽ có biện pháp khơi gợi lại truyền thống ứng xử văn hóa đã làm nên tính cách riêng của con người Hội An. Khi mọi người đều cùng tâm thức vì một “Hội An - nhân tình thuần hậu”, chắc chắn sẽ thành công, qua đó tạo nên sản phẩm du lịch riêng biệt mang nhiều giá trị văn hóa, sâu nặng tình người và tác động đa chiều không chỉ cho người Hội An mà còn với cả du khách” - ông Phùng kỳ vọng.

VĨNH LỘC